فرودگاه‌ها معمولاً مکان‌هایی هستند که مردم از آنها برای سفر به نقاط مختلف جهان استفاده می‌کنند. اما برخی فرودگاه‌ها مانند فرودگاه استانبول، از فرصت استفاده می‌کنند تا به مسافران چیزهای بیشتری نشان دهند. یکی از جالب‌ترین چیزهایی که در این فرودگاه می‌توانید ببینید، یک تابلوی تبلیغاتی (Billboard) بزرگ از مریم میرزاخانی و خوارزمی است که به عنوان تبلیغی برای موزه «پیشگامان علم مدرن» (به ترکی Modern Bilimin Öncüleri و به انگلیسی Pioneers of Modern Science) است که در فرودگاه استانبول قرار دارد. این موزه به معرّفی دانشمندان و مخترعان بزرگ از سراسر جهان می‌پردازد و به ما یادآوری می‌کند که علم و دانش چگونه به شکل‌گیری تمدّن‌ها کمک کرده‌اند.
مریم میرزاخانی یک ریاضیدان ایرانی بود که در سال ۲۰۱۴ به عنوان اولین زن و اولین ایرانی، برندهٔ مدال فیلدز شد. این مدال، بزرگ‌ترین جایزه در ریاضیات است. مریم میرزاخانی نشان داد که با تلاش و پشتکار، می‌توان به موفقیت‌های بزرگی دست یافت.
زندگینامهٔ مختصر مریم میرزاخانی
مریم میرزاخانی (1977-2017) یکی از برجسته‌ترین ریاضیدانان معاصر و اولین زن ایرانی بود که به شهرت جهانی دست یافت. او در شهر تهران به دنیا آمد و از همان دوران نوجوانی علاقه و استعداد فوق‌العاده‌ای در ریاضیات نشان داد. مریم تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در تهران گذراند و در مسابقات بین‌المللی المپیاد ریاضی موفق به کسب مدال طلا شد.
پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه صنعتی شریف، مریم برای ادامه تحصیل به دانشگاه هاروارد در ایالات متحده آمریکا رفت. او در هاروارد تحت راهنمایی کورتیس مک‌مولن، یکی از برندگان مدال فیلدز، به تحقیق پرداخت و در سال ۲۰۰۴ موفق به اخذ مدرک دکترا شد. مک‌مولن، میرزاخانی را در این دوران این‌طور به یاد می‌آورد که بر سر کلاس‌هایش سوال‌های زیادی می‌پرسید و با عجله به فارسی یادداشت برمی‌داشت.
مریم میرزاخانی به دلیل پژوهش‌های عمیق و پیچیده‌اش در زمینهٔ هندسه شهرت یافت. تحقیقات او در مورد سطوح ریمانی و هندسهٔ هذلولوی باعث تحولات چشمگیری در این حوزه‌ها شد. در سال ۲۰۱۴، او به عنوان اولین زن و اولین ایرانی، مدال فیلدز، بالاترین افتخار در رشته ریاضیات، را دریافت کرد. این دستاورد او نه تنها جامعه ریاضیات، بلکه تمامی زنان و دختران علاقه‌مند به علوم را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داد.
مریم میرزاخانی علاوه بر دستاوردهای علمی، به عنوان شخصیتی الهام‌بخش شناخته می‌شود. او نمونه‌ای از تعهد، پشتکار، و عشق به علم بود که به دختران و پسران جوان نشان داد که با تلاش و مداومت می‌توان به قله‌های موفقیت رسید. او در سال ۲۰۱۷ پس از مبارزه‌ای طولانی با بیماری سرطان درگذشت، اما میراث علمی و الهام‌بخش او همچنان زنده است.
سالروز تولّد او، ۲۲ اردیبهشت (دوازدهم May)، از سوی اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های ریاضی جهان به‌عنوان «روز جهانی زن در ریاضیات» نام‌گذاری شده است.
در کنار تصویر مریم میرزاخانی، تصویر خوارزمی را نیز می‌بینید. خوارزمی یک دانشمند بزرگ ایرانی بود که حدود ۱۲۰۰ سال پیش زندگی می‌کرد. او پدر علم جبر است و کتاب‌های او در بسیاری از دانشگاه‌های دنیا تدریس می‌شود.
زندگینامهٔ مختصر خوارزمی
محمد بن موسی خوارزمی (حدود 780-850 میلادی) یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان دوره طلایی اسلام و بنیان‌گذار علم جبر است. خوارزمی در خوارزم (واقع در ازبکستان کنونی) به دنیا آمد و در زمان خلافت عباسی در بغداد به عنوان یکی از اعضای اصلی «بیت‌الحکمه» (خانه حکمت) فعالیت می‌کرد. بیت‌الحکمه یک مرکز علمی و پژوهشی بزرگ بود که دانشمندان از سراسر جهان اسلام در آن به تحقیق و ترجمه متون علمی پرداختند. جرج سارتن، در کتاب مقدمه‌ای بر تاریخ علم، نیمهٔ اول سده ۹ میلادی را «عصر خوارزمی» می‌نامد.
خوارزمی به عنوان یکی از پیشگامان ریاضیات، به ویژه در زمینه جبر، شناخته می‌شود. اثر معروف او با عنوان «کتاب مختصر در محاسبهٔ جبر و مقابله» اوّلین اثر کامل در این زمینه است. واژه «جبر» در این کتاب به معنی «برابر کردن» یا «تصحیح کردن» است و از همین کلمه، کلمه «الجبر» به معنی Algebra در زبان‌های اروپایی شکل گرفته است. این کتاب تأثیر بزرگی بر ریاضیات اسلامی و غربی داشت و به عنوان یکی از منابع اصلی تدریس در دانشگاه‌های اروپایی تا قرون وسطی باقی ماند.
ترجمه کتاب الجبر والمقابله توسط رابرت چستر در ۱۱۴۵ میلادی انجام شد و تا قرن ۱۶ میلادی کتاب درسی دانشگاه‌های اروپا بود. کتاب حساب الهند چندین بار به لاتین ترجمه و باعث شد دستگاه عددی اروپا از عددنویسی رومی به عددنویسی هندی-عربی تغییر یابد. خوارزمی کارهای دیوفانت را در رشته جبر دنبال کرد و به بحث آن پرداخت. وی یک جدول نجومی و جداول دقیقتر سینوس و کسینوس را تهیه کرد و اولین جدول تانژانت زوایا را تهیه کرد. عدد نویسی و حساب خوارزمی حدود ۴ قرن بعد از او توسط فیبوناچی در کتاب لیبرا آباکی به اروپا معرفی شد و معمول شدن آن در اروپا تا قرن ۱۶ میلادی یعنی هفت قرن بعد از خوارزمی طول کشید.
خوارزمی نه تنها در ریاضیات، بلکه در نجوم، جغرافیا، و هندسه نیز دستاوردهای مهمی داشت. او یکی از اوّلین افرادی بود که مفهوم عدد صفر را در سیستم عددی هندی-عربی معرفی کرد و به گسترش این سیستم در سراسر جهان اسلام و بعدها در اروپا کمک کرد. کارهای خوارزمی پایه‌های محاسبات عددی مدرن و بسیاری از پیشرفت‌های علمی را شکل داد.
خوارزمی به دلیل تأثیر عمیق و گسترده‌اش بر ریاضیات و علوم دیگر، به عنوان «پدر جبر» شناخته می‌شود. او نمونه‌ای برجسته از دانشمندان دوران طلایی اسلام است که نه تنها به پیشرفت علم و دانش کمک کرد، بلکه به تبادل فرهنگی و علمی بین تمدّن‌های مختلف نیز نقش داشت..
این بیلبورد به ما یادآوری می‌کند که ایران، کشوری با تاریخ و فرهنگ غنی است و در طول تاریخ، دانشمندان بزرگی را به جهان معرفی کرده است. این بیلبورد به مسافران فرودگاه استانبول فرصتی می‌دهد تا با این دانشمندان بزرگ آشنا شوند و به موزهٔ «پیشگامان علم مدرن» سر بزنند.
پرسش‌ها
- مریم میرزاخانی کیست و چه دستاوردی در زمینه ریاضیات داشته است؟
- خوارزمی در چه دوره‌ای زندگی می‌کرد و به چه علومی مشهور است؟
- چرا مریم میرزاخانی به عنوان یک الگوی الهام‌بخش برای دانشجویان شناخته می‌شود؟
- چگونه دستاوردهای خوارزمی به شکل‌گیری علم جبر کمک کرده است؟
- چند دانشمند ایرانی دیگر را نام ببرید و توضیح مختصری دربارهٔ زندگی دستاوردهای آنها بدهید.
- بیلبورد مریم میرزاخانی و خوارزمی در فرودگاه استانبول چگونه به تبادل فرهنگی و علمی بین ملّت‌ها کمک می‌کند؟
- به نظر شما اهمّیت نصب بیلبورد مریم میرزاخانی و خوارزمی در فرودگاه استانبول چیست و چگونه می‌تواند بر مسافران تاثیر بگذارد؟