مقدمه‌ی دوره‌ی بیابان‌های ایرانIntroduction

[00:00.63]*بیابان‌های ایران*
[00:04.68]*مقدمه*
[00:07.23]صدایی به گوش نمی‌رسد.
[00:10.29]همه در خواب هستند.
[00:13.17]زمین تا دوردست ها پیداست:
[00:16.80]صاف و یکنواخت
[00:19.29]و آسمان لاجوردی و بی‌انتها.
[00:23.70]نَسیمی می‌آید
[00:24.75]و شن‌ها مثل سربازهای خواب‌آلوده
[00:27.96]به دنبالش می‌روند.
[00:31.05]بوته‌های خار تکانی می‌خورند
[00:33.51]و بیدار می‌شوند.
[00:36.45]نسیم به آرامی
[00:37.71]از تپه‌های شنی بالا می‌رود
[00:40.29]و دور می‌شود.
[00:43.29]ستاره ها مثل فانوس
[00:45.30]یکی یکی خاموش می‌شوند
[00:47.49]و خورشید
[00:49.11]از انتهای کویر طلوع می‌کند.
[00:53.13]بیابان روز تازه‌ای را آغاز کرده است.
[00:59.25]بیابان سرزمینی بی‌آب است.
[01:02.70]سرزمینی تشنه
[01:04.05]با تَرَک‌خوردگی‌هایی که
[01:05.79]در زیر پا
[01:07.05]مثل برگهای پاییزی خش خش می‌کنند؛
[01:12.21]با صفحه‌های چندضلعی نمک
[01:15.33]که در زیر نور آفتاب
[01:17.37]مثل برف می‌درخشند؛
[01:21.48]با شن‌های نرم و روان و داغ؛
[01:26.49]با باتلاق‌های عمیق و بزرگی که
[01:29.64]هر چیز را در خود فرو می‌برند.
[01:34.11]بیابان سرزمینی تنهاست.
[01:38.22]گیاهان کمی در آن می‌رویند
[01:40.32]و حیوانات کمی در آن زندگی می‌کنند.
[01:44.70]در بعضی قسمت‌ها
[01:46.17]نه گیاهی هست و نه حیوانی.
[01:50.31]مخصوصاً در نمک‌زارها
[01:52.80]که به آن کویر می گویند.
[01:56.73]از نگاه مردم
[01:58.50]بیابان و کویر یک معنا دارد
[02:01.38]و گاهی به آن دشت یا صحرا هم می‌گویند.
[02:07.44]مردم فکر می‌کنند که
[02:09.12]بیابانهای ایران همیشه همین طور بوده‌اند:
[02:12.84]خشک و گرم.
[02:15.60]اما صدها هزار سال پیش
[02:18.03]در قسمت‌های شرقی ایران
[02:20.43]دریای بزرگی وجود داشت.
[02:23.88]باران زیاد می‌بارید؛
[02:26.46]در نتیجه دریا بزرگ‌تر و عمیق‌تر شد.
[02:32.25]کم‌کم با گذشت زمان همه چیز تغییر کرد.
[02:37.05]هوا گرم‌تر و گرم‌تر شد.
[02:41.55]باران کم‌تر بارید
[02:43.48]و آب‌ها بیشتر بخار شدند.
[02:48.60]دریا کوچک و کوچک‌تر شد
[02:52.41]تا دیگر هیچ اثری از آن باقی نماند.
[02:56.82]کف دریا خشک شد
[02:58.74]و به جای آن بیابان به وجود آمد.
[03:03.36]دریاچه‌ی نمک
[03:05.07]و حوض سلطان
[03:06.39]شاید تنها یادگارهای آن دریای بزرگ باشند
[03:11.25]که در تابستان نیمه‌خشک و باتلاقی می‌شوند.
[03:15.82]

[00:00.21]ایران بیابان‌های زیادی دارد.
[00:03.06]اما دشت کویر و دشت لوت
[00:05.79]از همه بزرگ‌تر هستند.
[00:08.91]دشت کویر ۲۶۰ (۷۸) هزار کیلومتر مربع است
[00:13.44]و قسمت‌هایی از
[00:14.67]خُراسان،
[00:15.84]قُم،
[00:16.59]سِمنان،
[00:17.67]اِصفهان
[00:18.42]و یَزد
[00:19.23]را می‌پوشاند.
[00:21.60]یکی از بزرگترین باتلاق‌های نمک جهان
[00:25.47]در این کویر قرار دارد
[00:27.33]که بسیار خطرناک است.
[00:31.23]دشت لوت با حدود ۸۰ (۵۲) هزار کیلومتر مربع
[00:35.85]از بیابان‌های گرم،
[00:37.95]پَست
[00:38.61]و بزرگ دنیاست.
[00:41.19]این بیابان قسمت‌هایی از
[00:43.17]کِرمان،
[00:44.13]خراسان
[00:45.03]و سیستان
[00:45.96]را می‌پوشاند.
[00:48.00]لوت به معنای بِرهنه و عُریان است.
[00:52.32]این نام
[00:53.22]با فقر گیاهی این بیابان تناسب دارد.
[00:57.57]اما بعضی‌ها می‌گویند
[00:59.58]نام این بیابان از نام لوط،
[01:02.73]پیامبر خدا،
[01:03.87]گرفته شده است.
[01:06.15]توصیفی که از سرزمین مردم لوط
[01:08.85]در تورات و قرآن آمده است،
[01:11.97]به دشت لوت شباهت دارد.
[01:15.51]مردمی که در اطراف بیابان لوت زندگی می‌کنند،
[01:19.44]آنجا را بی‌آب و علف و وحشتناک می‌دانند.
[01:24.57]آنها معتقدند
[01:26.07]تا به حال هیچ‌کس این بیابان را ندیده است
[01:30.30]و آن را نمی‌شناسد.
[01:33.12]واقعیت این است که
[01:34.65]گرمای شدید هوا
[01:36.72]و نبودن جاده‌های ارتباطی مناسب،
[01:40.26]سبب ناشناخته ماندن
[01:42.42]بعضی از قسمت‌های این بیابان شده است.
[01:47.34]بعضی‌ها معتقدند که
[01:49.29]گرم‌ترین نقطه‌ی دنیا
[01:51.57]در این بیابان است.
[01:53.83]